تکذیب افزایش 14 برابری عوارض خروج از کشور | جزئیات عوارض خروج از کشور

عوارض خروج از کشور (Departure Tax) هزینه‌ای است که شهروندان به هنگام خروج از مرزهای کشور متبوع‌شان به اشکال مختلف پرداخت می‌کنند. عوارض خروج از کشور که از آن تحت عنوان مالیات سفر نیز یاد می‌شود، هزینه‌ای است که مسافران هنگام خروج از مرزهای هوایی، زمینی و دریایی به دولت می‌پردازند. عوارض خروج از کشور در اکثر کشورهای جهان وجود ندارد و برخی از کشورها هزینه‌ای مشابه را با عنوان هزینه عوارض پرواز بر بلیط مسافران محاسبه می‌کنند. ایران، ترکیه، بنگلادش، لبنان و فیلیپین از جمله معدود کشورهایی هستند که چنین عوارضی را در قانون مالیاتی کشور خود تعریف کرده‌اند و بنا بر ملزومات بودجه سنواتی، نرخ سالانه آن را اعلام می‌کنند. این روزها که در محافل متعدد صحبت از افزایش غیرعادی عوارض خروج کشور مصوب سال ۱۴۰۰ مطرح است.

میرکاظمی، رییس سازمان برنامه و بودجه گفت: پیشنهاداتی مبنی بر افزایش عوارض خروج از کشور به صورت درصدی از بلیت مطرح شد که هنوز وارد دولت نشده است. اما این ارقام مطرح شده صحت ندارد و هنوز تصمیمی در این باره نگرفتیم.

عوارض خروج از کشور چیست؟

نخستین بار، عوارض خروج از کشور در سال ۱۳۶۴ و در جریان جنگ تحمیلی ایران و عراق به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید. این طرح با توجه به افزایش خروج مسافران از کشور و به‌دلیل جبران برخی از هزینه‌ها توسط دولت ارائه شد. بی‌تردید ارائه این طرح با توجه به شرایط پیچیده اقتصادی در دوران جنگ بود و تداوم موضوع در حال حاضر، محل بحث‌های بسیاری است. در آن دوران مسافرانی که قصد خروج از کشور با گذرنامه جمهوری اسلامی ایران را داشتند، مکلف به پرداخت ۵۰ هزار ریال در نوبت اول بودند. در نوبت دوم همان سال نیز مبلغ ۱۰۰ هزار ریال عوارض خروج از کشور از مسافران دریافت می‌شد و در اختیار صندوق درآمد‌های عمومی کشور قرار می‌گرفت.

تا پیش از سال ۹۷، سقف میزان عوارض خروج از کشور به ۷۵۰ هزار ریال رسید؛ اما در سال ۹۷ و با توجه به مصوبه کمیسیون اقتصادی مجلس، عوارض خروج از کشور با جهشی غیرمنتظره مواجه شد که سفرهای خارجی ایرانیان را نیز تحت‌تاثیر خود قرار داد. مبلغ عوارض خروج از کشور در سال ۹۷ در بازه ۲,۵۰۰,۰۰۰ تا ۳,۵۰۰,۰۰۰ ریال قرار گرفت و از آن هنگام، سالانه با توجه به قوانین بودجه سنواتی و با تصویب مجلس شورای اسلامی، مبلغ آن تعیین می‌شود.

چرا عوارض خروج از کشور اخذ می‌شود؟

علت اصلی تصویب اخذ عوارض خروج از کشور، جبران برخی از هزینه‌های دولت در جریان جنگ تحمیلی بود؛ با این ‌حال، پس از پایان جنگ ایران و عراق در سال ۶۷، قانون اخذ عوارض خروج از کشور به قوت خود باقی ماند و به‌عنوان یکی از منابع درآمد مهم دولت به‌شمار رفت.

دلیل تداوم این قانون را می‌توان به جبران خسارت‌های ناشی از خروج ارز از کشور، به‌واسطه سفرهای خارجی عنوان کرد؛ گرچه هرگز برای صنعت گردشگری کشور به‌عنوان متولی این امر، سهمی از درآمدهای حاصل تعریف نشده است.

چه نهادهایی در تصویب و اجرای قانون عوارض خروج از کشور دخیل هستند؟

عوارض خروج از کشور بر اساس قانون مالیات بر ارزش تبیین شده است. میزان عوارض خروج از کشور که به‌عنوان مالیات سفر از مسافران دریافت می‌شود، اوایل هرسال در هیئت دولت مطرح شده و پس از تصویب در کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی، جهت ابلاغ در اختیار وزارت اقتصاد و دارایی قرار می‌گیرد. سازمان امور مالیاتی کشور مکلف به اخذ عوارض خروج مسافران است و این مبالغ سرانجام به حساب درآمد عمومی نزد خزانه‌داری کل کشور واریز و میزان مالیات ذکر شده در قوانین بودجه سنواتی پیش‌بینی می‌شود.

از سال ۹۸ و به‌دلیل پرداخت این عوارض به شهرداری‌ها، عنوان مالیات خروج از کشور بر این مبالغ دریافتی گذاشته شده است؛ با این حال، بسیاری از کارشناسان اقتصادی بر این باورند که این عوارض در حالی از مسافران ایرانی اخذ می‌شود که آنان پیش‌تر مالیات بر ارزش افزوده را هنگام خرید بلیط هواپیما یا تور مسافرتی پرداخت کرده‌اند و اخذ مجدد این عوارض، امری منصفانه به‌نظر نمی‌رسد.

میزان عوارض خروج از کشور سال ۱۴۰۰

وزارت امور اقتصاد و دارایی با توجه به قانون بودجه سال ۱۴۰۰ کل کشور، عوارض خروج از کشور موضوع ماده (۴۵) قانون مالیات بر ارزش افزوده برای هر مسافر از تمام مرزهای کشور را مطابق جدول زیر اعلام کرد. عوارض خروج از کشور که سال گذشته ۲۶۴ هزار تومان بود، امسال با افزایش ۱۳۶ هزار تومانی به ۴۰۰ هزار تومان برای سفر اول رسید؛ با این وجود، هنوز سهم گردشگری از این میزان مشخص نیست.

بنا بر ابلاغیه وزارت اقتصاد و دارایی، مشمولان موضوع تبصره ۴۵ قانون مالیات بر ارزش افزوده و مسافران عتبات عالیات که از تاریخ ۱۴۰۰/۶/۰۴ تا تاریخ ۱۴۰۰/۷/۲۲ از مرزهای زمینی به مقصد کشور عراق از کشور خارج می‌شوند و کارگرانی که در طول یک سال گذشته به‌عنوان کارگر در کشورهای همجوار مشغول به‌کار بودند، از این مالیات معاف خواهند بود.

شایان ذکر است که مشمولان موضوع تبصره ۴۵ قانون مالیات بر ارزش افزوده عبارت‌اند از دارندگان گذرنامه‌های سیاسی و خدمت، خدمه وسایل نقلیه عمومی زمینی و دریایی و خطوط پروازی، دانشجویان شاغل به تحصیل در خارج از کشور (دارندگان اجازه خروج دانشجویی)، بیمارانی که با مجوز شورای پزشکی جهت درمان به خارج از کشور اعزام می‌شوند، دارندگان پروانه گذر مرزی و مرزنشینان.