سیر تا پیاز تاریخچه جام جهانی | ناریخچه جام جهانی از سال 1930 اروگوئه تا 2022 قطر

به گزارش رصدورزشی: همایش ویژه جام جهانی قطر: جام جهانی فیفا (که همچنین با نام جام جهانی فوتبال یا بطور خلاصه، با نام جام جهانی شناخته می‌شود)، مسابقات حرفه‌ای فوتبال است که در ردهٔ مردان و بین اعضای فدراسیون بین‌المللی فوتبال(فیفا) برگزار می‌شود. این مسابقات از سال ۱۹۳۰ بطور مرتب و هر ۴ سال یکبار برگزار می‌شود و تنها در سال‌های ۱۹۴۲ و ۱۹۴۶ و به علت جنگ جهانی دوم برگزار نشده‌است. بیست‌ودومین دوره از بزرگ‌ترین تورنمنت فوتبال در زمستان ۲۰۲۲ برگزار خواهد شد؛ زیرا قطر آماده می‌شود تا به لیست بلندبالایی از کشورهای میزبان در برگزاری جام جهانی بپیوندد. سایت فدراسیون جهانی فوتبال (فیفا) به‌صورت رسمی اعلام کرد که دیدار افتتاحیه جام جهانی 2022 قطر، یک روز زودتر و با دیدار تیم ملی این کشور مقابل اکوادور آغاز می‌شود. به این ترتیب، بیست‌ودومین دوره جام جهانی فوتبال از ساعت 19:30 روز 29 آبان و در ورزشگاه البیت شروع خواهد شد و مراسم افتتاحیه جام نیز پیش از این مسابقه برگزار می‌شود. دیدار تیم‌های ملی ایران و انگلیس، اولین بازی روز 30 آبان است که از ساعت 16:30 برگزار خواهد شد. سپس سنگال و هلند که قرار بود در دیدار افتتاحیه به مصاف هم بروند، از ساعت 19:30 مقابل هم صف‌آرایی می‌کنند و تقابل آمریکا و ولز از ساعت 22:30 خواهد بود.

 

چند تیم در جام جهانی شرکت می‌کنند؟

در قالب فعلی جام جهانی، ۳۲ فینالیست و تیم نهایی در این رقابت شرکت می‌کنند؛ اما همیشه این‌طور نبوده و در واقع همیشه هم نخواهد بود. تنها ۱۳ تیم در اولین جام جهانی شرکت کردند و این تعداد از سال ۱۹۳۴ تا ۱۹۷۸ به ۱۶ تیم افزایش یافت (به استثنای برخی موارد).

در سال ۱۹۸۲، جام جهانی با هشت تیم دیگر گسترش یافت و تعداد کل شرکت کنندگان به ۲۴ تیم رسید. قالبی که امروز با آن آشنا هستیم، ۳۲ تیم، اولین بار در جام جهانی ۱۹۹۸ فرانسه معرفی شد. با این حال، با تأیید فیفا مبنی بر اینکه در جام جهانی ۲۰۲۶، قطعاً ۴۸ تیم حضور خواهند داشت؛ این امر تغییر خواهد کرد که حضور قابل توجه ۱۶ تیم دیگر را نشان می‌دهد.

نخستین قهرمانی جام جهانی چه تیمی بود؟

نخستین جام جهانی که در سال ۱۹۳۰ به میزبانی اروگوئه برگزار و قهرمان شد، به طور قابل توجهی با تورنمنتی که امروز می‌بینیم متفاوت بود؛ زیرا این تورنمنت دعوتی بود و فقط ۱۳ تیم در آن حضور داشتند که هفت تا از آمریکای جنوبی آمده بودند، چهار تیم از اروپا شرکت کردند و مکزیک و ایالات متحده ترکیب را تکمیل کردند. فینال نیز در استادیوم سنتناریو مونته ویدئو برگزار شد و یک رویداد کاملاً آمریکای جنوبی بود؛ زیرا اروگوئه میزبان به مصاف آرژانتین رفت. اروگوئه با پیروزی چهار بر دو در حضور بیش از ۶۸ هزار هوادار، اولین جام جهانی را به دست آورد.

چه تیمی بیشترین قهرمانی در جام جهانی را داشته است؟

از زمان تأسیس جام جهانی در سال ۱۹۳۰، تنها هشت کشور برنده جام جهانی شده‌اند و برزیل موفق‌ترین آن‌ها بوده که در پنج نوبت قهرمان شده است. ملتی که استعدادهایی مانند پله، رونالدو و روماریو را به وجود آورد، برای اولین بار در سال ۱۹۵۸ قهرمان جام جهانی شد و سپس در سال‌های ۱۹۶۲، ۱۹۷۰، ۱۹۹۴ و ۲۰۰۲ به مقام اول رسید.

ایتالیا و آلمان هر کدام چهار بار قهرمان جام جهانی شده‌اند (اگرچه آلمان سه بار به عنوان آلمان غربی قهرمان جام جهانی شده است)، در حالی که آرژانتین، اروگوئه و فرانسه، دارنده فعلی جام جهانی، همگی دو بار قهرمان جام جهانی شده‌اند. انگلیس و اسپانیا هم یک بار قهرمان جام جهانی شده‌اند.

این مسابقات از سال ۱۹۳۰ تاکنون ۲۱ بار برگزار شده است و فهرست کامل برندگان را می‌توانید در زیر مشاهده کنید:

توجه: در سال ۱۹۴۲ یا ۱۹۴۶ به دلیل شروع جنگ جهانی دوم، هیچ جام جهانی برگزار نشد.

تفکیک برندگان جام جهانی

سه مورد از قهرمانی آلمان در جام جهانی به عنوان آلمان غربی (۱۹۵۴، ۱۹۷۴ و ۱۹۹۰) به دست آمد.

بهترین گلزن تاریخ جام جهانی کیست؟

بهترین گلزن تاریخ جام جهانی، «میروسلاو کلوزه» است که در طول چهار تورنمنت، ۱۶ گل برای آلمان به ثمر رساند. ستاره سابق برزیل، «رونالدو» با ۱۵ گل در سه تورنمنت، پس از آن، «گرد مولر» تنها در دو تورنمنت، ۱۴ گل به ثمر رساند.

در این مقایسه، توماس مولر، مهاجم آلمان و بایرن مونیخ در سه جام جهانی حضور داشته و تنها در دو مورد از آن‌ها گلزنی کرده؛ اما ۱۰ پاس گل ثبت کرده که او را به تنها بازیکن فعال با چنین آماری تبدیل کرده است.

لیست هر بازیکن با ۱۰ گل یا بیشتر در جام جهانی را می‌توانید در زیر مشاهده کنید.

توجه: بازیکنان با حروف پررنگ، همچنان بازیکنان بین‌المللی فعال هستند.

چه کسی بیشترین حضور در جام جهانی را دارد؟

لوتار ماتیوس، هافبک آلمانی رکورد بیشترین حضور در جام جهانی را با ۲۵ بازی در پنج تورنمنت قابل توجه (طول ۲۰ سال) دارد. ماتیوس توسط هموطن خود، میروسلاو کلوزه دنبال می‌شود و پائولو مالدینی اسطوره ایتالیایی سه نفر اول را تکمیل می‌کند. دیگو مارادونا در چهار جام جهانی بازی کرد و ۲۱ بازی انجام داد، در حالی که کافو کاپیتان قهرمان جام جهانی ۲۰۰۲ برزیل و فیلیپ لام رهبر آلمان در سال ۲۰۱۴ هر کدام ۲۰ بار بازی کردند.

لیست کامل بازیکنانی که ۲۰ بازی یا بیشتر در جام جهانی انجام داده‌اند را می‌توانید در زیر مشاهده کنید.

جام جهانی:

به برندگان جام جهانی، جام جهانی طلایی اهدا می‌شود. این جایزه در جام جهانی ۱۹۷۴ معرفی شد و توسط هنرمند ایتالیایی Silvio Gazzaniga طراحی شد و از طلای ۱۸ عیار با پایه مالاکیت ساخته شده است. اندازه این جام ۳۶.۸ سانتی متر (۱۴.۵ اینچ) و وزن آن ۶.۱۷۵ کیلوگرم (۱۳.۶۱ پوند) است.

جایزه ژول ریمه چیست؟

جایزه ویژه جام جهانی، برای اولین بار در سال ۱۹۷۴ معرفی شد و قبل از آن جایزه متفاوتی به برندگان مسابقات تعلق گرفت. از سال ۱۹۳۰ تا ۱۹۷۰، جامی که به برندگان جام جهانی داده شد، جام "ژول ریمه" بود و کاملاً با طراحی بعدی (Gazzaniga) متفاوت بود.

مجسمه‌ساز فرانسوی " آبل لافلور" توسط فیفا مأمور طراحی جام شد. او محصول معروفی را تولید کرد که به نماد جام‌های جهانی اولیه تبدیل شد. این جام "پیروزی" نام داشت، الهه یونانی برای پیروزی، شکلی را نشان می‌داد که یک فنجان هشت ضلعی را بالای سر خود نگه داشته است، از نقره استرلینگ با روکش طلا ساخته شده بود و دارای پایه مرمری بود (که در سال ۱۹۵۴ با لاجورد جایگزین شد.)

«پیروزی» در سال ۱۹۴۶ به افتخار رئیس سابق فیفا، ژول ریمه، که نقش کلیدی در تأسیس این مسابقات داشت، به جام «ژول ریمه» تغییر نام داد. بر اساس قوانین اولیه جام جهانی، برزیل وقتی برای سومین بار در سال ۱۹۷۰ قهرمان شد، اجازه داشت جام را حفظ کند؛ اما در سال ۱۹۸۳ به سرقت رفت و از آن زمان هرگز پیدا نشد.

 

جام جهانی ۱۹۳۰- اروگوئه / قهرمان: اروگوئه

اولین دوره جام جهانی در ۱۳ ژوئیه سال ۱۹۳۰ در مونته‌ویدئو اوروگوئه آغاز شد و بیش از ۲ هفته طول کشید و نزدیک به ۵۰۰ هزار نفر از این مسابقات دیدن کردند. در این دوره ۱۳ تیم شرکت کردند که از اروپا فقط تیم‌های بلژیک، یوگسلاوی، رومانی و فرانسه حضور داشتند.

در بازی نیمه نهایی آرژانتین مقابل آمریکا قرارگرفت و اروگوئه به دیدار یوگسلاوی رفت که تیم‌های آمریکای‌جنوبی با نتیجه مشابه ۶ بر ۱ حریفان خود را شکست دادند و به فینال رسیدند.

در فینال اوروگوئه ۴ بر ۲ آرژانتین را شکست داد و به عنوان نخستین قهرمان جام جهانی شناخته شد.

 

جام جهانی ۱۹۳۴- ایتالیا / قهرمان: ایتالیا

دومین دوره جام جهانی در اروپا و در کشور ایتالیا برگزار شد و به همین دلیل تیم‌های اروپایی میل بیشتری برای شرکت در این بازی‌ها از خود نشان دادند. این جام نخستین جامی بود که تیم‌ها برای حضور در مرحله نهایی بازی‌ها نیاز به گذراندن مرحله مقدماتی داشتند.

تعداد تیم های شرکت‌کننده در این دوره ۱۶ تیم بود که از میان ۳۲ تیم حاضر در مرحله مقدماتی به بازیها راه یافتند. با وجود تعداد بیشتر تیم‌ها نسبت به دوره قبل، اما مسابقات تماشاچی کمتری داشت.

برخلاف دوره گذشته که اکثر تیم‌ها از آمریکای جنوبی بودند، در این دوره اکثریت با اروپایی‌ها بود. به‌جز ۱۲ تیم اروپایی، برزیل و آرژانتین از آمریکای جنوبی و ایالات‌متحده از آمریکای شمالی و مرکزی از تیم‌های حاضر در این رقابت‌ها بودند. تیم مصر، نخستین تیمی بود که از خارج از این ۲ قاره به جام جهانی راه می‌یافت.

با حذف تیم‌های برزیل، آرژانتین، آمریکا و مصر در دور نخست که به صورت ۱ حذفی برگزار شد، ۸ تیم راه‌یافته به مرحله یک چهارم اروپایی بودند.

۲ تیم ایتالیا و چکسلواکی در فینال مقابل هم قرارگرفتند که نتیجه در پایان وقت قانونی ۱ بر ۱ شد و در وقت اضافه ایتالیا با ۱ گل، اولین فاتح اروپایی جام جهانی شد.

 

جام جهانی ۱۹۳۸- فرانسه / قهرمان: ایتالیا

جام جهانی ۱۹۳۸ با شرکت ۱۵ تیم که از میان ۳۷ تیم به مرحله نهایی راه یافته بودند، در اوایل ژوئن در فرانسه آغاز شد.

در آن دوره کشورهای اوروگوئه و آرژانتین به نشانه اعتراض به میزبانی مجدد اروپا، از حضور در این بازی‌ها انصراف دادند و از قاره آمریکا کشورهای برزیل و کوبا حضور داشتند که برزیل تا نیمه نهایی صعود کرد و در آن مرحله مغلوب ایتالیا شد.

برای نخستین بار در تاریخ جام جهانی، قهرمان دوره گذشته و میزبان بازی‌ها بدون انجام بازی‌های مقدماتی به مرحله نهایی راه‌یافتند.

ایتالیا و مجارستان در فینال مقابل هم قرار گرفتند که در این مسابقه ایتالیا ۴ بر ۲ پیروز شد و برای نخستین‌بار این تیم توانست ۲ بار جام را به خانه ببرد. با شروع جنگ جهانی، ۲ دوره جام جهانی برگزار نشد.

 

جام جهانی ۱۹۵۰- برزیل / قهرمان: اوروگوئه

برزیل دومین کشور از آمریکای جنوبی بود که میزبان جام جهانی بود. این کشور در این بازی‌ها نتوانست از امتیاز میزبانی بهره ببرد.

در این دوره ۴ تیم سوئد، اوروگوئه، اسپانیا و برزیل در فینال در یک گروه قرارگرفتند که اوروگوئه با به دست آوردن بیشترین امتیاز از مجموع ۳ بازی در صدر گروه قرارگرفت و به عنوان قهرمان این دوره شناخته شد و تیم‌های برزیل، سوئد و اسپانیا به ترتیب دوم تا چهارم شدند.

تماشاچیان این دوره در تاریخ جام جهانی از رقم ۱ میلیون نفر گذشت. برای این بازی‌ها بزرگترین ورزشگاه جهان با ظرفیت ۲۲۰ هزار نفر در ریودوژانیرو ساخته شد.

 

جام جهانی ۱۹۵۴- سوئیس / قهرمان: آلمان‌غربی

در جام‌جهانی سوئیس بازی‌ها به صورت گروهی در دور مقدماتی و تک حذفی در مرحله بعدی برگزار شد. در این دوره از ۱۶ تیم راه‌یافته به جام جهانی تیم‌های ترکیه، کره‌جنوبی و اسکاتلند برای نخستین بار حضور پیدا کردند.

آلمان‌غربی پس از مجارستان به عنوان تیم دوم به یک چهارم نهایی رسید. این ۲ تیم در فینال مقابل هم قرارگرفتند و با اینکه مجارستان در دور مقدماتی  ۸ بر۳ آلمان‌غربی را شکست داده بود، در فینال با نتیجه ۳ بر ۲ مغلوب شد. آلمان‌غربی در نخستین حضورش در جام جهانی قهرمان شد.

این آخرین دوره مسابقات جام‌جهانی بود که ژول ریمه، بنیانگذار جام‌جهانی در آن حضور داشت. وی ۳۳ سال ریاست فیفا را برعهده داشت و در سال ۱۹۵۶ و در سن ۸۳ سالگی درگذشت.

 

جام جهانی ۱۹۵۸- سوئد / قهرمان: برزیل

این جام از خاطره انگیزترین دوره‌های جام‌جهانی برای برزیل است. درخشش برزیل در جام سرآغازی بود برای موفقیت‌های بعد. برزیل تنها تیم جهان است که در تمام دوره‌های جام جهانی حضور داشته و با بیشترین تعداد بازی، گل زده و امتیاز سال‌هاست پرافتخارترین تیم ملی جهان محسوب می‌شود.

این دوره میدان درخشش ستارگانی چون ژوست فانتن، بابی چارلتون و گارینشا بود. اما در این دوره نام پله بیش از همه به ذهن خطور می‌کند.

 در بین ۱۶ تیم راه یافته، تیم‌های ایرلندشمالی، ولز و اتحاد جماهیر شوروی نخستین حضور را تجربه می‌کردند.

۴ تیم برزیل، آلمان‌غربی، فرانسه و سوئد با شکست حریفان به مرحله نیمه نهایی صعود کردند. در فینال برزیل با ستارگانش مقابل سوئد قرارگرفت و با نتیجه ۵ بر۲ پیروز شد و برای اولین بار جام را به خانه برد.

 

جام جهانی ۱۹۶۲- شیلی / قهرمان: برزیل

چون مسابقات در شیلی برگزار می‌شد، برزیل از این امتیاز برخوردار بود که در آمریکای‌جنوبی به میدان می‌رفت. جائیکه تجربه ثابت کرده تیم‌های اروپایی معمولا نسبت به بازی‌های داخل اروپا ضعیف‌تر ظاهر می‌شوند.

از ۱۶ تیم راه‌یافته به مرحله نهایی، ۶ تیم از آمریکای‌جنوبی و ۱۰ تیم اروپایی بودند. تیم‌های ایتالیا، آرژانتین و اوروگوئه در دور مقدماتی حذف شدند و تیم‌های یوگسلاوی، چکسلواکی، برزیل و شیلی به مرحله نیمه نهایی راه‌یافتند.

چکسلواکی با نتیجه ۳ بر۱ یوگسلاوی را شکست داد و برزیل ۴ بر۲ شیلی را مغلوب خود کرد. در بازی فینال برزیل با نتیجه ۳ بر۱چکسلواکی را شکست داد و برای دومین دوره پیاپی قهرمان جهان شد.

 

جام جهانی ۱۹۶۶- انگلستان / قهرمان: انگلستان

انگلستان که دارای نخستین فدراسیون فوتبال جهان است در حالی میزبان این مسابقات شد که در بازی‌های جام‌جهانی چندان خوش ندرخشیده بود.

۷۴ تیم در مرحله انتخابی شرکت کردند که ۱۰ تیم از اروپا، ۵ تیم ار آمریکای‌جنوبی و ۱ تیم از آسیا به مسابقات نهایی راه‌یافتند.

۲ تیم تازه وارد پرتغال و کره‌شمالی شگفتی‌سازان این دوره بودند. بازی این ۲ تیم از مشهورترین بازی‌های تاریخ جام‌جهانی است. کره‌شمالی در آن بازی در ۲۵ دقیقه نخست ۳ بر صفر از پرتغال جلو افتاد. اما پرتغال با ۴ گل پی در پی اوزه بیو و تک گل ژوزه آگوستو بازی را برد.

۴ تیم انگلستان، آلمان‌غربی، پرتغال و اتحاد جماهیرشوروی به مرحله نیمه نهایی راه‌یافتند و آلمان‌غربی و انگلستان با نتیجه مشابه ۲ بر۱ حریفان را از پیش رو برداشتند.

در بازی فینال ۲ تیم در پایان وقت قانونی ۲ بر ۲ مساوی شدند، اما در وقت اضافی، جف‌هرست که در وقت قانونی یکی از گل‌های انگلستان را به ثمر رسانده بود، با وارد کردن ۲ گل دیگر نتیجه را به ۴ بر ۲ تغییر داد و انگلستان برای نخستین بار به جام جهانی دست‌یافت.

 

جام جهانی ۱۹۷۰- مکزیک / قهرمان: برزیل

برای نخستین بار جام جهانی در آمریکای‌مرکزی و بدون حضور تیم‌های فرانسه، آرژانتین، مجارستان و اسپانیا برگزار می‌شد.

برزیل با ماریو زاگالو و بازیکنان مطرح خود چون پله، ریوه لینو، کارلوس آلبرتو پریرا، توستائو و جرزینیو به مکزیک آمده بود تا شکست سخت دوره پیش را جبران کند. ایتالیا نیز برای رسیدن به فینال، مکزیک و آلمان‌غربی را شکست داد.

ایتالیا و برزیل در نیمه اول بازی فینال با نتیجه ۱ بر ۱ مساوی شدند اما در نیمه دوم برزیل در ۲۰ دقیقه ۳ گل به ثمر رساند و برای سومین‌بار قهرمان جام‌جهانی شد و جام ژول‌ریمه را برای همیشه به خانه برد.

 

جام جهانی ۱۹۷۴- آلمان‌غربی / قهرمان: آلمان‌غربی

تیم‌های فرانسه، اسپانیا و انگلستان غایبان بزرگ جام دهم بودند و جمهوری دمکراتیک کنگو، آلمان شرقی، هائیتی و استرالیا (سهمیه آسیا) برای نخستین‌بار به جام‌جهانی می‌آمدند.

سیستم برگزاری بازی‌ها بار دیگر در این جام تغییر کرد. بدین شکل که ۱۶ تیم در ۴ گروه ۴ تیمی بازی کردند که تیم‌های اول و دوم هر گروه به دور بعد راه یافتند و دوباره به ۲ گروه ۴ تیمی تقسیم شدند که ۲ تیم اول مستقیما به فینال و ۲ تیم دوم به بازی رده‌بندی راه‌یافتند.

آلمان‌غربی، میزبان مسابقات و هلند به فینال رفتند و برزیل و لهستان برای بازی رده‌بندی مقابل هم قرارگرفتند.

بازی فینال با حضور بیش از ۷۵ هزار نفر در استادیوم المپیک مونیخ برگزار شد. آلمان‌غربی با بهترین بازیکنان تاریخ فوتبال خود چون سپ مایر، فرانتس بکن باوئر، برتی فوگتس، پل برایتنر، گرد مولر، ولفگانگ اورات، راینر بونهوف و اولی هوینس در مقابل هلندی قرارگرفت که از مثلث طلایی یوهان کرایف و ران رینسن برینک و جانی رپ بهره‌می‌برد.

در ثانیه‌های نخست بازی فینال یک پنالتی به سود هلند گرفته شد که یوهان نیسکنس آن را به گل تبدیل کرد و یکی از سریعترین گل‌های تاریخ جام‌جهانی را رقم زد اما آلمان با ۲ گل برایتنر و گرد مولر از هلند پیش افتاد و برای دومین‌بار به جام‌جهانی دست‌یافت.

 

جام جهانی ۱۹۷۸- آرژانتین / قهرمان: آرژانتین

تعداد شرکت کنندگان مرحله انتخابی در این دوره برای نخستین بار از عدد ۱۰۰ گذشت. ۲ تیم ایران و تونس به عنوان نمایندگان آسیا و آفریقا برای نخستین‌بار به جام‌جهانی راه‌یافتند.

ایران که در دور نخست مرحله انتخابی سوریه و عربستان‌سعودی را شکست داده بود، در دور دوم با هنگ‌کنگ، کره جنوبی و استرالیا هم گروه شد که به عنوان تیم اول به جام جهانی راه‌یافت.

۲ شکست مقابل هلند و پرو و یک تساوی با اسکاتلند، ۲ گل زده (ایرج دانایی‌فر و حسن روشن)، ۸ گل خورده و ۱ امتیاز نتیجه سفر ایران به آرژانتین بود.

در این دوره تیم‌های آرژانتین و هلند به عنوان سرگروه به فینال رسیدند و برزیل و ایتالیا بازی رده‌بندی را برگزار کردند. در فینال هلند که برای بار دوم به فینال رسیده بود با تیم جوان و ناشناخته آرژانتین با بازیکنانی چون دانیل پاسارلا، دانیل برتونی، ماریو کمپس و اسوالدو آردیلس تقابل سختی داشت و در پایان وقت قانونی ۱ بر ۱ مساوی شدند. اما آرژانتین با زدن ۲ گل در وقت اضافی، پس از اوروگوئه و برزیل، سومین کشور آمریکای لاتین بود که به جام‌جهانی دست می‌یافت.

 

جام جهانی ۱۹۸۲- اسپانیا / قهرمان: ایتالیا

با حضور ستارگانی چون زیکو، سوکراتس (برزیل)، دیه‌گو مارادونا (آرژانتین)، پائولو روسی و دینو زوف (ایتالیا)، کارل هاینتس رومنیگه و هارالد شوماخر (آلمان‌غربی) و ژان تیگانا و میشل پلاتینی (فرانسه) این جام، به جام ستارگان شناخته می‌شود.

در این جام سهمیه آفریقا به ۲ تیم افزایش یافت و از هر ۲ منطقه آسیا و اقیانوسیه ۱ تیم به جام جهانی راه یافت. تیم‌های حاضر، به ۶ گروه ۴ تیمی تقسیم شدند و ۲ تیم اول هر گروه صعود کردند. در مرحله نیمه‌نهایی تیم‌های فرانسه و آلمان‌غربی و در بازی دیگر ایتالیا و لهستان مقابل هم قرارگرفتند.

بازی دو تیم فرانسه و آلمان‌غربی پس از ۱۲۰ دقیقه با نتیجه ۳ بر ۳ به تساوی رسید که آلمان‌غربی موفق شد فرانسه را در ضربات پنالتی شکست دهد و به فینال برود. ایتالیا با ۲ گل پائولو روسی لهستان را شکست داد و راهی فینال شد.

در فینال ایتالیا با ۳ گل پائولو روسی، مارکو تاردلی و الساندرو آلتوبلی در مقابل تک گل آلمان‌غربی برای سومین‌بار قهرمان جهان شد.

 

جام جهانی ۱۹۸۶- مکزیک / قهرمان: آرژانتین

مکزیک در آن زمان نخستین کشور جهان بود که ۲ بار میزبانی بازی‌های جام‌جهانی را برعهده گرفته بود.

۱۲۱ کشور عضو فیفا برای ورود به جام سیزدهم در دور مقدماتی به رقابت پرداختند که ۲۴ تیم موفق به سفر به مکزیک شدند. عراق، کانادا و دانمارک برای نخستین بار به جام جهانی راه یافتند.

در مرحله یک هشتم نهایی تیم‌های برزیل، آرژانتین، آلمان‌غربی، مکزیک، اسپانیا، انگلستان، فرانسه، بلژیک با شکست دادن حریفان به یک چهارم نهایی رسیدند.

فرانسه و برزیل در یکی از مهیج‌ترین بازی‌های تاریخ فوتبال جهان مقابل هم قرارگرفتند. بازی در ۹۰ دقیقه قانونی با گل‌های کاره‌کا و پلاتینی ۱ بر ۱ تمام شد و پس از ۳۰ دقیقه وقت اضافی بدون گل به ضربات پنالتی رسید. فرانسه نهایتا در این بازی پیروز شد و به نیمه‌نهایی رفت.

در این مرحله آرژانتین و انگلستان نیز مقابل هم قرارگرفتند و با ۲ گل مارادونا (دو گلی که هرکدام در نوع خود پدیده‌ای در جام جهانی محسوب می‌شود) آرژانتین به مرحله بعد صعود کرد.

در ۲ بازی دیگر یک چهارم نهایی، آلمان‌غربی و بلژیک با پیروزی بر حریفان خود به نیمه‌نهایی رسیدند. در نیمه‌نهایی مانند سال ۱۹۸۲ فرانسه مغلوب آلمان‌غربی شد و آرژانتین هم مقابل بلژیک پیروز شد.

بازی فینال که در ورزشگاه آزتک برگزار می‌شد آرژانتین با نتیجه پر گل ۳ بر ۲ آلمان را شکست داد  و توانست در فاسله ۸ سال ۲ بار جام را به خانه ببرد.

 

جام جهانی ۱۹۹۰- ایتالیا / قهرمان: آلمان‌غربی

در این جام کشورهای کاستاریکا، امارات عربی متحده و ایرلند تازه واردان بودند. آرژانتین قهرمان دوره قبل در یک بازی غیرقابل پیش بینی، مغلوب کامرون شد و به سختی به عنوان تیم سوم پس از کامرون و رومانی از گروهش صعود کرد و با شکست دادن برزیل با تک گل کلودیو کانی‌گیا به یک هشتم نهایی رسید.

این تیم در مرحله بعد یوگسلاوی و ایتالیا را در ضربات پنالتی شکست داد و در کمال ناباوری برای دومین‌بار پیاپی به فینال رسید.

اما آلمان‌غربی که ۳ بار پی‌در‌پی به فینال رسیده بود، حریف سختی برای آرژانتین به حساب می‌آمد. این تیم با ۱۰ گل زده و ۵ امتیاز به عنوان تیم اول از گروهش صعود کرد و با شکست دادن تیم‌های هلند، چکسلواکی و انگلستان به فینال رسید.

در فینال در دقیقه ۸۵ خطای مدافع آرژانتین روی یورگن کلینزمن، ۱ پنالتی برای آلمان‌غربی به ارمغان داشت که آندریاس برمه آن را به گل تبدیل کرد و همراه برزیل و ایتالیا با ۳ بار فتح جام، عنوان پرافتخارترین تیم را از آن خود کرد.

فرانتس بکن باوئر، ستاره فوتبال آلمان مشهور به قیصر که در سال ۱۹۷۴ به عنوان کاپیتان آلمان‌غربی با این تیم قهرمان شده بود، در جام ۱۹۹۰ ایتالیا، در نقش مربی این تیم بار دیگر به این عنوان دست‌یافت.

 

جام جهانی ۱۹۹۴- آمریکا / قهرمان: برزیل

این جام در کشوری برگزار می‌شد که فوتبال در مقابل ورزش‌های دیگری چون بیسبال، بسکتبال و فوتبال آمریکایی محبوبیت کمتری داشت.

فیفا با توجه به درخشش کامرون در دوره قبل، سهمیه آفریقا را که ۲ تیم بود به ۳ تیم افزایش داد. نیجریه، عربستان‌سعودی و یونان تازه‌واردان جام‌جهانی بودند. تیمی ملی روسیه نیز برای نخستین‌بار مستقل از دیگر جمهوری‌های سابق اتحاد شوروی به جام جهانی آمد و آلمان‌شرقی و آلمان‌غربی پس از اتحادشان برای نخستین‌بار در قالب تیم ملی آلمان به میدان آمدند.

آرژانتین با مارادونا، در ۲ بازی اول پیروز شد، اما پس از اینکه جواب آزمایش مارادونا در خصوص استفاده از داروهای نیروزا مثبت درآمد و این بازیکن از ادامه بازی‌ها محروم شد، شیرازه این تیم از هم پاشید.

در مرحله یک چهارم نهایی بجز برزیل، تیم‌های آلمان، ایتالیا، بلغارستان، رومانی، هلند، اسپانیا و سوئد اروپایی بودند و چون آنها هیچگاه خارج از اروپا به جام دست‌نیافته بودند، شانس‌شان برای شکستن این طلسم قدیمی ۱به ۷ بود.

در این مرحله ایتالیا، برزیل و سوئد تیم‌های اسپانیا، هلند و رومانی را شکست دادند و بلغارستان، آلمان را شکست داد و به نیمه نهایی رفتند.

در نیمه نهایی ایتالیا مقابل بلغارستان پیروز شد و برزیل، سوئد را شکست داد. بازی فینال پس از ۱۲۰ دقیقه بدون گل پایان یافت و برزیل موفق شد در ضربات پنالتی با نتیجه ۳ بر ۲ ایتالیا را شکست دهد و برای چهارمین‌بار قهرمان جهان شود.

در یکی از نادرترین اتفاقات تاریخ فوتبال، آندرس اسکوبار مدافع تیم ملی کلمبیا در بازی مقابل آمریکا گلی را به اشتباه وارد دروازه خودی کرد که منجر به شکست و حذف کلمبیا از بازی‌ها شد. این بازیکن پس از بازگشت به کلمبیا هدف گلوله هواداران افراطی فوتبال قرارگرفت و کشته شد.

 

جام جهانی ۱۹۹۸- فرانسه / قهرمان: فرانسه

در این جام تعداد تیم‌های شرکت کننده از ۲۴ تیم به ۳۲ افزایش یافت. به همین دلیل سهمیه آسیا به ۵ تیم افزایش پیدا کرد. ژاپن، کرواسی، جامائیکا و آفریقای‌جنوبی برای نخستین بار به جام جهانی می‌آمدند.

ایران پس از گذر از چندین مسابقه نفسگیر در مرحله انتخابی آسیا تقریبا امیدش را از دست داده بود، چین، کره‌جنوبی، ژاپن و عربستان‌سعودی به جام فرانسه راه پیدا کرده بودند و ایران با شکست استرالیا به عنوان تیم پنجم راهی فرانسه شد. ایران در دور مقدماتی با  ۲ باخت در مقابل یوگسلاوی و آلمان و ۱ پیروزی مقابل آمریکا حذف شد.

بجز کرواسی که در اولین حضور خود، توانسته بود به نیمه‌نهایی راه‌یابد، برزیل، فرانسه و هلند دیگر تیم‌های راه‌‌‌یافته به این مرحله بودند. در این مرحله برزیل مقابل هلند در ضربات پنالتی به پیروزی رسید و فرانسه میزبان بازی‌ها کرواسی را شکست داد. در فینال فرانسه موفق شد با ۳ گل برزیل را شکست دهد و قهرمان جهان شود.

 

جام جهانی ۲۰۰۲- کره‌جنوبی و ژاپن / قهرمان: برزیل

در آغاز هزاره سوم میلادی برای اولین‌بار جام‌جهانی در خارج از ۲ قاره آمریکا و اروپا و همچنین به طور مشترک در ۲ کشور برگزار شد.

۱۹۴تیم عضو فیفا در مرحله انتخابی رقابت کردند. تیم‌های اکوادور، سنگال و اسلوونی برای نخستین بار به این مسابقات راه یافته بودند. ترکیه و کره‌جنوبی با شکست دادن حریفان موفق شدند تا نیمه‌نهایی صعود کنند.

در نخستین بازی مرحله نیمه‌نهایی برزیل، ترکیه را شکست داد و برای سومین‌بار متوالی به فینال رسید. آلمان دیگر تیم راه‌یافته به مرحله نیمه‌نهایی موفق شد با نتیجه ۱ بر صفر کره‌جنوبی را شکست دهد و به فینال برود.

در فینال با ۲ گل رونالدو، برزیل برای پنجمین‌بار قهرمانی‌اش را جشن گرفت و فاصله خودش را با رقیبانش آلمان و ایتالیا که ۳ بار جام را به خانه برده‌اند، افزایش داد.

 

جام جهانی ۲۰۰۶- آلمان / قهرمان: ایتالیا

آلمان برای دومین‌بار میزبان تیم‌های برتر فوتبال جهان شد.

رقابت‌های مقدماتی از ۲ سال قبل در ۶ منطقه جهان برگزار شد و فیفا مقرر کرد قهرمان دوره قبل باید در بازی‌های مقدماتی حاضر شود.

۳۲ تیم صعود کننده در ۸ گروه ۴ تیمی قرارگرفتند و رقابت‌ها ۱۹ خرداد سال ۱۳۸۵ با بازی آلمان - کاستاریکا در ورزشگاه مونیخ آغاز شد.

مرحله یک چهارم پایانی با دیدار آلمان - آرژانتین آغاز شد و ۲ تیم در وقت‌های قانونی و اضافی به تساوی ۱-۱ رسیدند. در ضربات پنالتی آلمان پیروز شد و به نیمه نهایی صعود کرد.

در گروه‌های دیگر پرتغال در ضربات پنالتی انگلیس را شکست داد. فرانسه در یک بازی تماشایی برزیل را مغلوب کرد. ایتالیا هم ۳ بر صفر اوکراین را درهم‌کوبید تا حریف آلمان‌ها در نیمه نهایی شود.

دیدار آلمان و ایتالیا مسابقه‌ای زیبا بود که هر دو تیم ۱۱۹ دقیقه رقابتی هیجان‌انگیز و پایاپای به نمایش گذاشتند.

ولی ایتالیا در دقیقه آخر با ضربه گروسو به گل رسید و ۲ دقیقه بعد گل دوم را به ثمر رساند و پیروزشد. فرانسه نیز با تک گل زیدان به دیدار نهایی راه‌یافت. در رده‌بندی آلمان با نتیجه ۳ بر ۱ پرتغال را شکست داد و سوم شد.

دیدار پایانی با حوادث تلخی همراه بود. در آن مسابقه ۲ تیم با نتیجه ۱-۱ تا دقیقه ۱۱۳ پیش رفتند که در آن هنگام ناگهان زین‌الدین زیدان کاپیتان فرانسوی‌ها با سر به سینه ماتراتزی مدافع ایتالیا کوبید و اخراج شد.

فرانسه علی‌رغم تمام شایستگی‌ها در ضربات پنالتی مغلوب شد و ایتالیا برای چهارمین‌بار فاتح جام جهانی شد.

 

جام جهانی ۲۰۱۰- آفریقای‌جنوبی / قهرمان:  اسپانیا

برای اولین‌بار مسابقات جام جهانی در قاره آفریقا و به میزبانی آفریقای جنوبی برگزار شد.

در این دوره از مسابقات ۳۲ تیم حضور داشتند و در ۸ کروه ۴ تیمی به رقابت پرداختند و در نهایت اسپانیا به مقام قهرمانی رسد.

 

جام جهانی ۲۰۱۴- برزیل/ قهرمان: آلمان

جام جهانی فوتبال ۲۰۱۴ بیستمین دورهٔ جام جهانی فوتبال بود که از ۱۲ ژوئن ۲۰۱۴ تا ۱۳ ژوئیه ۲۰۱۴ در کشور برزیل برگزار شد و در نهایت با قهرمانی تیم ملی فوتبال آلمان پایان گرفت. در دیدار پایانی ژرمن‌ها موفق شدند با گل ماریو گوتزه در دقایق پایانی وقت اضافه دوم، تیم ملی آرژانتین را شکست دهند.

برزیل پس از میزبانی در سال ۱۹۵۰ میلادی، برای دومین بار موفق به کسب میزبانی جام جهانی شد. این کشور پس از مکزیک، ایتالیا، فرانسه و آلمان، پنجمین کشوری است که برای دومین بار میزبان جام جهانی می‌شود. در جام جهانی ۲۰۱۴ برزیل، طبق ادوار گذشته (از جام جهانی ۱۹۹۸ فرانسه به بعد) ۳۲ تیم حضور داشتند که شامل ۱۳ تیم از اروپا، ۶ تیم از آمریکای جنوبی (همراه با برزیل)، ۵ تیم از آفریقا، ۴ تیم از آسیا و ۴ تیم از منطقه کونکاکاف (آمریکای شمالی، مرکزی و کارائیب) می‌شدند.

 

جام جهانی ۲۰۱۸- روسیه/ قهرمان: فرانسه

جام جهانی فوتبال ۲۰۱۸ بیست و یکمین دورهٔ جام جهانی فوتبال بود که از ۱۴ ژوئن تا ۱۵ ژوئیه ۲۰۱۸ (۲۴ خرداد تا ۲۴ تیر ۱۳۹۷) در کشور روسیه برگزار شد. و در نهایت با قهرمانی تیم ملی فوتبال فرانسه پایان گرفت. در دیدار پایانی فرانسوی‌ها موفق شدند ۴-۲ تیم ملی فوتبال کرواسی را شکست دهند.

 

حق امتیاز این مسابقات در تاریخ ۲ دسامبر ۲۰۱۰ به روسیه اهدا شده بود. این اولین جام جهانی در تاریخ می‌باشد که در اروپای شرقی برگزار شده‌است. مسابقات نهایی شامل ۳۲ تیم است که ۳۱ تیم آن از طریق مسابقات مقدماتی انتخاب می‌شوند و یک تیم نیز به عنوان میزبان به صورت خودکار مشخص می‌شود. مجموع بازی‌های این تورنمنت ۶۴ مسابقه می‌باشد که در ۱۲ ورزشگاه و ۱۱ شهر برگزار شد.

شکل گیری جام جهانی

موفقیت فوتبال در مسابقات المپیک بسیار چشمگیر بود. استقبال از مسابقات فوتبال در المپیک های 1924 و 1928 که هر دو با قهرمانی اروگوئه به پایان رسید، به قدری زیاد بود که FIFA و رئیس وقت آن یعنی ژول ریمه، مجددا تصمیم گرفتند که مسابقاتی مجزا تشکیل دهند.

در سال 1928 و در آمستردام هلند، FIFA به صورت رسمی تشکیل مسابقاتی جهانی را تایید کرد و در همین راستا، اروگوئه که 2 المپیک قبلی را قهرمان شده بود و به نوعی قهرمان فوتبال جهان به شمار می رفت را به عنوان میزبان اولین مسابقات جهانی فوتبال که به جام جهانی شهرت یافت، انتخاب کرد. بعد از حواشی بسیار پیرامون میزبانی اروگوئه و عدم استقبال اکثر کشورهای اروپایی از این تصمیم، اولین دوره جام جهانی در سال 1930 و با حضور 13 تیم برگزار شد. در پایان، اروگوئه با شکست آرژانتین، به عنوان اولین تیم قهرمان جام جهانی لقب گرفت.

تغییرات

بعد از برگزاری اولین دوره جام جهانی فوتبال، FIFA و فدراسیون جهانی المپیک نتوانستند تعریف مشخصی از بازیکنان آماتور و حضور آن ها در المپیک پیدا کنند و به همین دلیل مسابقات فوتبال از المپیک 1932 حذف شد. با این حال چندی بعد این دو فدراسیون با یکدیگر به توافق رسیدند که فوتبال مجددا به المپیک اضافه شود اما این رشته دیگر محبوبیت قبلی خود در المپیک را نداشت.

جام جهانی 1934 در ایتالیا و جام جهانی 1938 در فرانسه برگزار شدند و این بار اکثر تیم های آمریکای جنوبی به دلیل مشکلات پرواز حاضر به حضور در این مسابقات نشدند. بعد از برگزاری سه دوره جام جهانی، مسابقات 1942 و 1946 به دلیل جنگ جهانی دوم لغو شدند.

فرمت جام جهانی فوتبال

جام جهانی با حضور 13 تیم کار خود را آغاز کرد و در دومین دوره، تعداد تیم ها به 16 افزایش پیدا کرد و تا سال 1982 همین تعداد باقی ماند. از سال 1982 تعداد تیم های جام جهانی به 24 تیم رسید و از سال 1998 تا به امروز نیز این مسابقات با حضور 32 تیم برگزار می شود. در سال 2017 تصمیم بر این شد که از سال 2026، جام جهانی فوتبال با حضور 48 تیم برگزار شود.

برای حضور در جام جهانی، کنفدراسیون فوتبال هر قاره مسابقات مختلفی را به عنوان مقدماتی جام جهانی برگزار می کند و بهترین تیم های این مسابقات، راهی جام جهانی می شوند. در حال حاضر هر قاره سهمیه مشخصی برای حضور در جام جهانی دارد. قاره اروپا 13 سهمیه دارد که 10 تیم به صورت مستقیم و 3 تیم نیز از طریق پلی آف درون قاره ای به این رقابت ها صعود می کنند. آمریکای جنوبی 4 سهمیه مستقیم و یک پلی آف بین قاره ای دارد. آفریقا 5 سهمیه مستقیم دارد. از آمریکای شمالی و مرکزی 3 تیم به صورت مستقیم صعود می کنند و یک تیم به پلی آف بین قاره ای می رود و آسیا نیز 4 سهمیه مستقیم دارد و یک تیم راهی پلی آف درون قاره ای می شود.2 مسابقه به صورت پلی آف بین قاره ای برگزار می شود. یکی میان نماینده آمریکای جنوبی با نماینده آسیا است و دیگری میان نماینده آمریکای شمالی و مرکزی با نماینده اقیانوسیه است. در مجموع 31 کشور مختلف به همراه کشور میزبان، راهی دور نهایی جام جهانی می شوند.

قرعه کشی جام جهانی

بعد از مشخص شدن چهره 32 تیم حاضر در جام جهانی، این تیم ها در طی مراسمی قرعه کشی می شوند و در 8 گروه 4 تیمی قرار می گیرند. 8 تیم به عنوان سرگروه انتخاب می شوند. تیم میزبان به همراه 7 تیمی که در آخرین رنکینگ FIFA بالاترین رتبه را دارند، سرگروه لقب می گیرند و به همین ترتیب تیم های دیگر به سیدهای 2 تا 4 می رسند. استثنای قرعه کشی جام جهانی این است که به غیر از قاره اروپا، تیم های هم قاره ای نمی توانند در یک گروه قرار بگیرند.

بعد از مشخص شدن گروه ها و برگزاری مرحله گروهی، 2 تیم از هر گروه به مرحله حذفی صعود می کنند. این تیم ها به صورت ضربدری (تیم اول گروه، با تیم دوم گروه دیگر) با یکدیگر بازی می کنند و همین روند تا مراحل پایانی و مسابقه فینال ادامه دارد.

میزبان های جام جهانی

تا به امروز 17 کشور مختلف میزبان جام جهانی فوتبال بوده اند و کشورهای برزیل، فرانسه، ایتالیا، آلمان و مکزیک، هر کدام سابقه 2 بار میزبانی این مسابقات را دارند. قطر هجدهمین کشوری است که میزبان جام جهانی خواهد بود. جالب است بدانید که تا به حال 6 کشور توانسته اند در دوره ای که میزبان جام جهانی بودند، قهرمان این مسابقات شوند.

پرافتخارترین کشورها

تا جام جهانی 2018، 79 کشور مختلف در این مسابقات شرکت کرده اند که در این میان، برزیل تنها کشوری است که در تمام دوره های جام جهانی حضور داشته است. برزیل با 5 قهرمانی، بالاتر از ایتالیا و آلمان که هر کدام 4 قهرمانی دارند، پرافتخارترین کشور تاریخ جام جهانی فوتبال است. آلمان با 8 حضور در فینال و 13 بار حضور در میان 4 تیم برتر جام جهانی، رکورددار است.

جالب است بدانید که برزیل اولین کشوری است که توانست 3 بار قهرمان جام جهانی شود و به همین دلیل جام ابتدایی این رقابت ها که به ژول ریمه معروف بود را برای همیشه به خانه برد. بعد از قهرمانی برزیل در جام جهانی 1970 که مصادف با سومین قهرمانی این تیم بود، جام جدیدی برای جام جهانی طراحی شد.