خالق دایی جان ناپلئون از دنیا رفت + سوابق

به گزارش رصدورزشی:دایی جان ناپلئون به نویستدگی ایرج پزشک‌زاد رمانی طنز در گونهٔ داستان بلوغ  که سالِ ۱۳۴۹ منتشر شد.این رمان که از پرفروش‌ترین کتاب‌های ایرانی‌ست ایرج پزشک‌زاد در آن با لحنی طنز تیپ‌های شخصیت‌های جامعهٔ ایرانی را به ریشخند می‌گیرد.

ایرج پزشک‌زاد (الف. پ. آشنا) (۱۳۰۶ – ۲۲ دی ۱۴۰۰) از نویسندگان و طنزپردازان ایرانی معاصر بود.ایرج پزشک‌زاد بیشتر به خاطر آفرینش رمان دایی‌جان ناپلئون و شخصیتی به همین نام شناخته می‌شود در سال ۱۳۵۵ مجموعهٔ تلویزیونی دایی‌جان ناپلئون توسط ناصر تقوایی برگرفته از این رمان ساخته شد. کتاب دایی جان ناپلئون در سال ۱۹۹۶ میلادی توسط دیک دیویس به زبان انگلیسی برگردان شده‌است. ایرج پزشک‌زاد برنده جایزه بیتا در سال ۲۰۱۴ بوده‌است. ایرج پزشک‌زاد، نویسنده و طنزپرداز مطرح ایرانی که رمان «دایی‌ جان ناپلئون» از مشهورترین آثار اوست در سن ۹۴ سالگی از دنیا رفت.

 

زندگی‌نامه ایرج پزشک‌زاد

پزشک‌زاد در سال ۱۳۰۶ در تهران زاده شد. پدرش حسن پزشک‌زاد یک پزشک و مادرش شاهزاده فکری ارشاد دختر مؤیدالممالک فکری ارشاد بود. معزدیوان فکری نیز دایی او بود. وی پس از تحصیل در ایران و فرانسه در رشتهٔ حقوق دانش‌آموخته شد و به مدت پنج سال در ایران به قضاوت در دادگستری مشغول بود. پس از آن به خدمت در وزارت امور خارجه ایران ادامه داد و آخرین سمتش مدیرکل روابط فرهنگی بود.

 

پزشک‌زاد متولد ۱۳۰۶ در تهران بود. او در ایران و فرانسه تحصیل کرد و مدتی نیز به قضاوت در دادگستری مشغول بود و پس از آن به وزارت خارجه رفت و همزمان نویسنده ستون طنز «آسمون ریسمون» در مجله فردوسی نیز بود.

او کار نویسندگی را در اوایل دهه ۱۳۳۰ با نوشتن داستان‌های کوتاه برای مجله‌ها و برگردان نوشته‌های ولتر، مولیر و چند رمان تاریخی آغاز کرد.

 او بیشتر به خاطر آفرینش رمان «دایی‌جان ناپلئون» شناخته می‌شود. در سال ۱۳۵۵ مجموعه تلویزیونی «دایی‌جان ناپلئون» توسط ناصر تقوایی برگرفته از این رمان ساخته شد. 

وی کار نویسندگی را در اوایل دهه ۱۳۳۰ با نوشتن داستان‌های کوتاه برای مجله‌ها و برگردان نوشته‌های ولتر، مولیر و چند رمان تاریخی آغاز کرد. او هنگام کار در وزارت امور خارجه، نویسنده ستون طنز «آسمون ریسمون» در مجله فردوسی نیز بود.

ایرج پزشکزاد شیفته سعدی است.

پزشک‌زاد دربارهٔ خود می‌گوید:

از پدری پزشک و مادری معلم به دنیا اومدم. تحصیلات ابتدایی و متوسطه در تهران و تحصیلات عالیه رو در فرانسه در رشته حقوق گذراندم. بعد از فارغ‌التحصیلی به استخدام وزارت امور خارجه درآمدم و به عنوان دیپلمات تا انقلاب در اونجا کار کردم. بعد از انقلاب از کار اخراج شدم به طوری که حتی حقوق بازنشستگی هم شامل حالم نشد. بعد از اون به فرانسه برگشتم و به کار روزنامه‌نگاری و قلم زنی و نوشتن اراجیف مشغول شدم.

پس از انقلاب ۱۳۵۷ ایران به فرانسه رفت و عضو شورای نهضت مقاومت ملی شد که با رهبری شاپور بختیار تشکیل شده بود. وی برای نهضت چند کتاب نوشته که نمونه آن «مروری بر واقعه ۱۵ خرداد ۱۳۴۲» است.

وی در دی‌ماه ۱۴۰۰ در سن ۹۴ سالگی در لس آنجلس درگذشت.

جایزه‌ها ایرج پزشک‌زاد

پزشک‌زاد برنده جایزه بیتا در سال ۲۰۱۴ بوده‌است.

تأثیرگذاری ایرج پزشک‌زاد

برخی مجموعه تلویزیونی قهوه تلخ را کپی ناشیانه‌ای از کتاب ماشاءالله خان در بارگاه هارون‌الرشید نوشتهٔ ایرج پزشک‌زاد می‌دانند.

نوشته ایرج پزشک‌زاد در روزنامه کیهان، ۳ اسفند ۱۳۵۷

ایرج پزشک‌زاد 

آثار ایرج پزشک‌زاد

حاج مم‌جعفر در پاریس (۱۳۳۳) (خاطرات)

ماشاءالله خان در بارگاه هارون‌الرشید (۱۳۳۷) (رمان)

بوبول (۱۳۳۸) (طنزیات اجتماعی)

آسمون ریسمون (۱۳۴۲) (طنزیات ادبی)

دایی‌جان ناپلئون (۱۳۴۹) (رمان)

ادب مرد به ز دولت اوست تحریر شد (۱۳۵۲) (نمایش‌نامه)

انترناسیونال بچه‌پرروها (۱۳۶۳) (طنزیات سیاسی)

شهر فرنگ از همه رنگ (احتمالاً ۱۳۷۲)[۱۵] (طنزیات سیاسی و اجتماعی)

خانوادهٔ نیک‌اختر (۱۳۸۰) (رمان)

رستم‌صولتان (۱۳۸۴) (طنزیات اجتماعی)

گلگشت خاطرات (۱۳۸۶) (طنزیات اجتماعی)

پسر حاجی باباجان (۱۳۸۷) (نمایش‌نامه)

به یاد یار و دیار (۱۳۹۱) (خاطرات)

صندوق لعنت (۱۳۹۴) (نمایش‌نامه)

بلیط خان‌عمو (نمایش‌نامه)

تاریخی

مروری در واقعهٔ ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ و قانون مصونیت نظامیان آمریکایی (تاریخ)

مروری در تاریخ انقلاب روسیه (۱۳۷۰) (تاریخ)

مصدق بازمصلوب: چند مقالهٔ سیاسی (۱۳۷۲) (مقالات سیاسی)

مروری در تاریخ انقلاب فرانسه (۱۳۸۱) (تاریخ)

طنز فاخر سعدی (۱۳۸۱) (نقد و تفسیر)

حافظ ناشنیده‌پند (۱۳۸۳) (سرگذشت‌نامه و رمان تاریخی)

مروری در انقلاب مشروطیت ایران (۱۳۸۴) (تاریخ)

ریشه‌های اختلاف چین و شوروی (رساله)

ترجمه ایرج پزشک‌زاد

روزولت / سارا دلانو روزولت (۱۳۲۶)

ملک مقرب در جمع شیاطین / موریس دوکبرا (۱۳۳۱)

دختر گرجی / موریس دوکبرا (۱۳۳۴)

زندانی کازابلانکا / موریس دوکبرا (۱۳۳۵)

دزیره / آن ماری سلینکو (۱۳۳۵)

افسونگران دریا / آلفرد ماشار (۱۳۳۶)

جمیله / هانری بوردو (۱۳۳۷)

عدالت اجرا شده‌است / ژان مکر (۱۳۳۷)

دو سرنوشت / ویلکی کالینز (۱۳۴۵)

فردا گریه خواهم کرد / لیلیان راث (۱۳۴۵)

ماروا / موریس دوکبرا (۱۳۶۲)

شوایک سرباز پاکدل / یاروسلاو هاشک (۱۳۶۴)

مقاله‌های ایرج پزشک‌زاد

سوم اسفند ۱۳۵۷، یازده روز پس از پیروزی انقلاب ۵۷، ایرج پزشک‌زاد در کیهان مقاله‌ای به نام «آن‌ها که می‌خواهند غنائم خونین انقلاب را تقسیم کنند» نوشت. در این مقاله او به بازگویی روایت انقلاب فرانسه می‌پردازد و هشدار می‌دهد.

پزشک زاد درباره بیوگرافی خود به طور خلاصه می‌گوید:

    از پدری پزشک و مادری معلم به دنیا اومدم. تحصیلات ابتدایی و متوسطه در تهران و تحصیلات عالیه رو در فرانسه در رشته حقوق گذراندم. بعد از فارغ‌التحصیلی به استخدام وزارت امور خارجه در آمدم و به عنوان دیپلمات تا انقلاب در اونجا کار کردم. بعد از انقلاب از کار اخراج شدم به طوری که حتی حقوق بازنشستگی هم شامل حالم نشد. بعد از اون به فرانسه برگشتم و به کار روزنامه نگاری و قلم زنی و نوشتن اراجیف! مشغول شدم.

برخی سریال قهوه تلخ را کپی ناشیانه‌ای از کتاب ماشاءالله خان در دربار هارون‌الرشید نوشته ایرج پزشک زاد می‌دانند.

در فرانسه، عضو شورای نهضت مقاومت ملی شد که با رهبری شاپور بختیار تشکیل شده بود. وی برای نهضت چند کتاب نوشته‌است از جمله 'مروری بر واقعه ۱۵ خرداد ۱۳۴۲'.